Serginin girişinde sizi 2 sandalye ve 1 masa karşılıyor. Sanatçı, bunları kullanarak 2010 yılında New York’taki Museum of Modern Art’ta (MoMA, New York Modern Sanat Müzesi) canlı performans yapar (artist is present). Sandalyenin birinde kendisi diğerinde müzeye gelen ziyaretçiler oturur. Her misafirin 3 dakikalık süresi vardır, konuşmadan sadece birbirlerine bakarlar. Tam 736 saat sandalyede oturur ve 1675 insan ile bakışır.
Üst katlara çıkıldıkça sesler ve doğal olarak gösterilen performanslar da artıyor. Özellikle birbirine karışmış yüksek sesler birazdan göreceklerinizin hazırlığı gibi tedirginlik verici.
“Art must be beautiful, artist must be beautiful” (sanat ve sanatçı güzel olmalıdır) diyerek bağırırken bir taraftan da metal bir saç fırçasıyla saçlarını yırtarcasına tarıyor. 1975 yılında Kopenhang’da yaptığı bu performans, yüzüne ve saclarına iyice zarar verir, tam 1 saat sürer.
“Freeing the voice” (sesi özgürleştime) isimli performansı ise doğduğu ülkenin başkenti Belgrad’da yapar. Zemine uzanır, kafasını arkaya yatırarak yüksek ses ile çığlık atar. Sesini kaybetmesi 3 saat sürer ve performans tamamlanır.
Sergide bir masanın üstüne dizilmiş 72 obje var. Ama gerçek obje sanatçının kendisidir. Katılımcılar masanın üstündeki herhangi bir objeyi alarak, Abramovic’in üstünde istediği gibi uygular. Olacaklardan Abromovic sorumludur, katılımcı istediğini yapmakta özgürdür. Bazıları kuş tüyü ile Marina’yı gıdıklamaya çalışır, kimisi de jilet ile boynunu kesip akan kanı yalar ve arkasından da yara bandıyla kesiği kapatır. Kimi sırtını kamçılarken, kimisi de bıçakla bacağını yaralar. Zaman ilerledikçe yaraların derinliği ve şiddetin dozu artar. “Rhythm 0” isimli bu performans Napoli’de yapılır ve 6 saat sürer. Performans bittiğinde, çırılçıplak ve kan revan içinde ayağa kalkar, seyircilerin üzerine yürür ve herkes kaçışır. İlginç bir deneydir ve Abramovic bu tecrübesini söyle yorumlar; ” Hiçbir şey yapmazsam izleyicilerin ne yapabileceğini görmek istiyordum. Aşırıya kaçtığım için eleştiriliyordum, ben de bu kez hiçbir şey yapmayarak izleyicilerin sınırlarını görmek istedim. Sanki bir cehennemdi. Gösterinin başında herkes çok utangaç ve yumuşaktı, bana güller veriyorlardı. Daha sonra kıyafetlerimi makas ile yırtmaya, bıçakla boğazımı kesip kanımı içmeye başladılar. Herkes delirmişti. 6 saat sonra gösteri bitmişti, performansımdan çıkıp kendim olmaya başladım. Yarı çıplaktım, her yerimde kan vardı. İzleyicilerin arasında hareket etmeye başladım. Hepsi kaçtı. Artık kendim olmama (performansın sona ermesine) katlanamıyorlardı. Otele gidip aynaya baktığımda kendi kendime “halk seni öldürebilir, gerçekten” dediğimi hatırlıyorum”
Alman sanatçı ve o dönemki sevgilisi Ulay ile birlikte yaptıkları “Rest Energy” isimli performansta; Marina’nın asıldığı yayın diğer tarafında gergin kişişteki oku (okun yönü Marina’ya, tam kalbine doğru) Ulay tutmaya çalışır. Bu tehlikeli performansta mikrofon sistemiyle kalp seslerini kayıt altına alırlar.
Ulay ile birbirlerine tokat attıkları (20 dakika) ve avazları çıkana kadar bağırdıkları (15 dakika) performanslarda sergide gösteriliyor.
Yine Ulay ile birlikte yaptıkları “Imponderabilia” isimli performansta, müzenin ana giriş kapısının iki tarafına çırılçıplak dikilirler ve insanların aralarından geçmesini beklerler. Geçenler ya Marina ya da Ulay ile yüzyüze gelmek zorundadır. Bologna’da yapılan performans polis tarafından durdurulur. 90 dakika sonunda 350 kişi aralarından geçer ve. Bu performans, Belgrad’daki sergide iki genç kız tarafından canlandırıldı.
Özel nedenlerle Ulay ile ayrılmaya karar verirler. Ayrılıklarını da unutulmaz bir gösteriye dönüştürürler. İkisi iki ayrı uçtan birbirlerine doğru yürüyerek Çin Seddi’nin ortasında buluşurlar. Yürüyüş tam 90 gün sürer. 1988 yılındaki bu performanstan sonra, bir daha görüşmemek üzere yollarını ayırırlar. Ta ki yazının girişinde anlattığım, 2010 yılındaki New York’daki buluşmaya kadar.
“Balkan Erotic Epic” 2015, isimli çalışması pagan ritüelleri andıran enteresan bir gösteridir. Kapalı bir odada, 3 farklı video ve her ekranda farklı bir görüntü verilir. Yağmur yağarken göğüslerini okşayan, vajinalarını açan kadınlar, “doğayı döllemek için” toprağa uzanan adamlar ve son olarak mastürbasyon yapan bir erkek.
Bu sergi nerede? Sergi İstanbul’a gelecek mi?
Sergi, 20 Ocak 2020’ye kadar Sırbistan’ın başkenti Belgrad’daki Çağdaş Sanat Müzesi’nde ziyaret edilebilir.
Sakıp Sabancı Müzesi, Marina Abramovic’in Şubat 2020’den itibaren İstanbul’da 3 ay boyunca bir sergi gerçekleştireceğini duyurdu. Abramovic’in çalışmaları büyük bir çoğunluğun hoşuna gitmeyebilir. Bu çalışmaların sağlıklı bir zihin yapısının örneği olmadığını düşünen de çok olacaktır. Ancak şüphe yok ki, Abramoviç kendisini izlettirmeyi çok iyi başarır. Sergi İstanbul’a gelirse, Belgrad’da sergilenen Abramovic performanslarının ve canlandırılan gösterilerin ne kadarının İstanbul’da olacağını da karşılaştırmış olacağız.
Marina Abramovic kimdir?
72 yaşındaki Sırp sanatçı, vücut sanatı akımının önemli bir temsilcisidir. Yaptığı performanslarla insanın zihinsel ve fiziksel sınırlarını zorlar.