2020 yılı dünyanın her yerinde “Beethoven Yılı” olarak anılıyor. 2020 boyunca bestecinin 250.yaşı kutlanacak. Dünyanın her köşesinde sayısız konser, festival, panel düzenlenecek; gençlere alımlı gelen, yaşlılara anıları hatırlatan bir dolu proje üretilecek, bestecinin tek operası Fidelio değişik rejilerle sahnelenecek, onun hayatıyla ilgili yayınlar yapılacak ve büyük besteci Beethoven bir kez daha dünyamızı sarsacak. Türkiye’de de çeşitli etkinlikler ile bu yıl kutlanıyor. Beethoven’ın tek operası Fidelio’yu maalesef Türkiye’de göremeyeceğiz ama Kazakistan bir ilke şahit olacak. Kazakistan’ın başkenti Astana Operası’nda 14-15 Şubat’ta “Beethoven Ölümsüz Sevgili” isimli balenin ilk gösterimi yapılacak. Alman koreograf Ralmondo Rebeck tarafından sahnelenen eser Beethoven’in 250. yıldönümü dolayısıyla seçilmiş.
Rebeck, bestekarın hayatı ve kariyerinden ilham alıp büyük üstadın yaşadığı dönemi izleyenlere anlatabilmek için hayatındaki önemli anları seçmiş. “Hayatı karmaşıktı, 600’ün üzerinde esere imza attı. Hikayeye ailesiyle başlayıp aldığı eğitim öğretimi göstermeye çalıştım. Seyirci onun kişiliğini ve Viyana yüksek sosyetesiyle etkileşimini görebilecek. Viyana balo sahnesi onun asiller ve toplumun üst kesmindeki bağlantısını gösterecek” dedi. Eserdeki karakterlerden biri de bestekarın işitme kaybı, “bestekarın kariyerine faydalı olacak birşey değil”.
Bestekar kariyerine piyanist olarak başlayıp sonradan bestekar olmuş, dolayısıyla set ve sahnedeki malzemeler piyano tuşları gibi siyah-beyaz olacak, sadece aşk karakteri kırmızı kostüm giyecek. Rebeck “bu renkler bana hiç bitmeyecek, ölümsüz geliyor. Beethoven’in müziği ölümsüzdü, bu eserin de ölümsüz olmasını dilerim’ dedi.
Bestekarın evrensel oluşunu göstermek için eserin başında bestekarın “Missa Solemnis”, sonunda ise son senfonisi olan “9. Senfoni” olacak. “Viyana Balo sahnesinde ise Mozart ve Haydn müzikleri de var. Haydn Beethoven’in öğretmenlerinden biriydi ve onun üzerinde büyük etkisi oldu. Alman bestekar Dirk Haubrich bu baleye özel parçalar besteledi ama bestekarın hastalığı ve sağırlığını göstermek için bunları orkestra icra etmeyecek, banttan çalınacak.”
Missa Solemnis nedir?
Beethoven’ın, başpiskoposluk töreninde çalınması için sipariş üstüne hazırladığı ayin müziğidir. Hiristiyanlığın kutsal öğelerini hatırlatan bu koro eseri yaklaşık 90 dakikadır. Missa Solemnis notasının üzerinde “Von herzen, möge es wieder, zu herzen gehen!” yani “Kalpten gelen, yine kalbe dönsün” ifadesi vardır.
9. Senfoni nedir?
Beethoven bu eserini hiç bir zaman dinleyemedi, çünkü tamamen sağırdı. Ancak eserinin, en azından bir bölümünü, dünya yüzünde duymayan işitmeyen yoktur. Beethoven büyük bir yeniliğe imza atar ve insan sesini senfoniye katar. Bu eser içinde söz olan ilk senfonidir. Sözlerin ifade edildiği bölüm yani “neşeye övgü”, Friedrich Schiller’in 1785 yılında kaleme aldığı an “die freude” isimli kasidesinden uyarlamadır. Bu bölüm bugün Avrupa Birliği marşıdır;
“…kardeş olun ey insanlar,
bunu ister tanrımız!
bu dünyada herşey geçer,
yalnız sana dost kalır… “
Beethoven kimdir?
Beethoven (1770-1827) Almanya’nın Bonn şehrinde doğar. Doğduğu ve bir çok bestesini yaptığı ev Bonn’da ziyaret edilebilir. Dünyanın gelmiş geçmiş en önemli bestecilerindendir. Herkesin çok iyi bildiği 9. senfoniyi tamamen sağır halde besteleler. 9 senfonisi, 5 piyano konçertosu, 32 piyano sonatı, 16 yaylı dörtlüsü vardır. Hayatı boyunca sadece bir opera besteler;”Fidelio”.
Beethoven’ın 5.senfonisi hakkında yıllar önce yazdığım yazıyı burada bulabilirsiniz.
Beethoven “Pastoral Projesi” ve 6.senfonisi hakkındaki bir yazıyı burada bulabilirsiniz.
Türkiye’de bir çok okulda tenefüs zili olarak kullanılan meşhur eseri “für elise”