16 sene sonra bir kez daha “La Scala” da opera izlemenin heyecanı ile binadan içeri girdim. Hayal mayal anılarımı çağırıp, o günleri hatırlamaya gayret etsemde hiç bir köşe veya yüz tanıdık gelmiyordu. Ama o gün olmadığından emin olduğum bir durum çok netti; Avrupa daki terör endişesi Milano da da kendisini gösteriyordu. Opera çevresi, giriş kapılarında polisler ve güvenlik görevlileri bir hayli fazlaydı. İngiltere deki yangın sebebiyle mi bilemiyorum, girişte ve üst katlarda itfaiye görevlileri de hazır kıta bekliyordu. La scala ve tabiki opera İtalyan lar için önemli ve bunu korumak için özen gösterdiklerini anlamak hiç zor değil.
Girişte solda “La Scala” nın hediyelik eşya, kitap gibi ürünlerin satıldığı mağazasında ise hiç beklemediğim güzel bir sürpriz ile karşılaştım. Maria Callas ve diğer tüm efsanelerin yanında Leyla Gencer in hayatını anlatan kitap satılıyordu.
Istanbul doğumlu Leyla Gencer’in, La Scala da yıllarca performans sahneleyeceğini ve neticesinde hakkında kitap basılacak kadar başarılı bir sanatcı “La Diva Turca” olacağını kim bilebilirdi.
19 Haziran aksami 20:00 da, Milano La Scala operasında , Mozart’ın Saray dan kız kaçırma operasını takip ettim. La Scala orkestrasını 81 yaşındaki efsane şef Zubin Mehta yönetti.
Saraydan kız kaçırma dekorasyon için detay gerektirmeyen yalnız özenli kıyafet seçimi ile başarıyla sahneye konabilecek bir oyun. Bu nedenle ülkemizde Topkapı , Yıldız Sarayı gibi mekanlarda rahatlıkla sergilenebiliyor. (bkz. Saraydan Kız Kaçırma Yıldız Sarayı)
1.perde
Mozart’ın muhteşem üvertürü bitimiyle birlikte sahnede Belmonte (sevgilisi Konstanze’yi bulmak için paşa nın sarayına kadar gelen prens) gözükür.
Osmin (Selim paşa nın yardımcısı) Belmonte yi karşılar . Ikilinin uyumu ile başlıyor oyun, adımları bile birbirini tamamlayan ikili, 2 farklı duyguyu aynı müzikte anlatıyor. Belmonte, saraya girmeye, Osmin, yabancıyı oradan uzaklaştırmaya çalışır. Zincirleri bağlamayı başaramaması, sıkışan parmaklarını ayıramaması ve göbeğinden rahat hareket edememesi gibi detaylar ile Osmin’e aptal ve kilolu imajı veriliyor.
Osmin, Pedrillo (Konstanze ve bayan yardımcısı Blonde ile birlikte sarayda tutulan erkek yardımcı) yu sevmez ve ona kötü davranır. Karşılaştığı bu davranışlara rağmen Pedrillo , Selim Paşa hakkında olumlu konuşur ; “Paşa kimzeyi zorla eşi yapmaz”.
Sahneye Selim Paşa nın gelişi çok şık olmuş. Tekneden inerken özellikle Konstanze’yi elinden tutarak indirmesi, nazik hareketleri öne çıkıyor. Konstanze’ye “istersem seni alabilirim ama seni seviyorum, beni sevmeni, sevgini istiyorum” der. Konstanze ise ask acisini çektiğini söyleyerek, uzaklardaki sevgilisini (Belmonte) anmakta ve bu aşka karşılık veremeyeceğini belirtmektedir.
Bu arada Pedrillo, prens Belmonte’yi Selim Paşa’ya mimar olarak tanıtır ve saraya sokar. Osmin hem Pedrillo’yu hem Belmonte’yi saraya sokmak istemez ve komik görüntüler oluşur ama sonuçta iki uyanık Osmin’i geçip saraya girer.
1.perde sonu, 50 dk.
Ara verilmeden 2. Perdeye geçildi.
İlk sahnede, Blonde ( Konstanze’nin yardımcısı) peşinden ayrılmayan Osmin’e ders verir; “Avrupa’lı kızlara Türk kızlarına davrandıgın gibi davranamazsın, nazik ince sözler gerekir, emirler ve eziyetlerle olmaz”
Konstanze-Pasa : Konztanze Selim paşa ile birlikte olamayacağını tekrarlar, Paşa sinirlenir, tehdit ederek ayrılır.
Konstanze : Sahnede tektir, ölüme ve işkenceye hazır olduğunu söyler. Sadakat ve sevgi hayatta en önemlisidir. Bu sahnede meşhur “Martern aller Arten” aryası ve Hollanda lı Soprano Lenneke Ruiten performansı çok etkileyiciydi.
Osmin; sahnede tektir, Konstanze den hoşlanıyordur ama umutsuzdur, tehdit ile bir şey elde edemeyeceğini o da bilmektedir.
Pedrillo; sevgilisine (Blonde) müjdeli haberi verir. Belmonte gelmiştir, kaçış planını konusurlar ve karşılığında Blonde’den öpücüğü alır.
Belmonte; kaçış hazırlıklarına başlar, risk alacaktır , çok sevmektedir ve korkak olarak yaşamak istemez.
Pedrillo-Osmin: Hz. Muhammed yasaklamasaydık birlikte içerdik, gel dene, bir kere birşey olmaz. Sonucta Osmin ikna olur ve içmeye başlar,sarhoş olmuştur. Kaçış planının ilk aşaması tamamdır, Osmin den kurtulmuşlardır.
Konstanze-Belmonte ve sonrasında Pedrillo-Blonde; Hem 4 li hem 2 li gruplar olarak farklı duyguları aynı müzikle aktarırlar.(sadakatsiz olmadığımızı nasıl düşünürsünüz? – Inanmadığımız için bizi affedin)
2. perde sonu, 60 dk.
25 dakikalık ara verildi.
3.perde
Kaçış başlar. Bavullar ve kuş kafesi kaçışı hem zorlu hem de komik bir hale sokar. Buna bir de kaçışı ihbar eden kölenin ilave edilmesi ile heyecan katlanır. Sarhos Osmin, kölenin biz seyircileri oyuna ortak etmesiyle, alkış desteği sayesinde, zar zor uyanır ve kaçanların peşine düşer.
Osmin; kaçakları kolayca yakalar. Mutludur, zafer şarkıları söyler.
Selim Paşa sahneye gelir; Osmin olanları anlatır. Belmonte nin mimar olmadığını ögrenir hatta Belmonte’nin babasının geçmişte Selim Paşa ya zararı dokunmuştur.”Eğer benim yerimde baban olsaydı size ne yapardı? Kararımı bekleyin”, diyerek sahneden ayrılır.
Konstanze-Belmonte; Paşa nın kararını beklemektedirler, birbirlerine aşklarını yineler ve kötü sona kendilerini hazırlarlar.
Final; herkes sahnededir. Selim Paşa kararını vermiştir. “Baban gibi olmadım,olmayacağım. Özgürsünüz, Konstazne’yi al, babana bunları anlat ve hiçbir zaman onun gibi kötü bir adam olma”. Osmin karşı çıksada, hepsi özgürdür.
Sırayla Selim Paşaya teşekkür , onere edici sözler söyleyerek gemiye binerler ve yola çıkarlar. Mozart’ın muhteşem final müziğiyle birlikte, şenlik havasında opera biter.
3.perde sonu, 45 dk.
