Kutluğ Ataman’ın içimdeki düşman” isimli sergisi Istanbul Modern müzesinde süreli sergilerin yer aldığı alt katta yer alıyor. Merdivenlerden iner inmez sizi dairesel bir düzende yay şeklinde yerleştirilmiş birçok LCD ekran karşılıyor. “Cennet” isimli bu çalışmada Ataman, Güney Kaliforniya’daki Orange Country isimli bölgede yaşayan 24 vatandaşı videoya almış ve onlardan “yeryüzündeki cennet”i anlatmalarını istemiş. Herkes kendi hikayesini anlatıyor ve tabiki dil ingilizce. Türkçe birşey yok. Açıkcası Kaliforniya’daki ahali beni ilgilendirmediği için pek ilgimi çekmedi ve diğer eserlere yöneldim.
Hemen yanda, bu sefer tam daire şeklinde yerleştirilmiş 12 ekranla hazırlanmış “Bu bir fasit daire” isimli çalışma var. Berlin’de bir yabancı olarak yaşayan Jamaikalı bir göçmen deneyimlerini anlatıyor. Göçmen olmanın zorlukları ve yaşadığı sıkıntılar. Dil yine ingilizce. Ne anlatıyor anlamak mümkün değil, ses düzeni çok başarısız. Sergi notu:” birbirine dönük olarak daire şeklinde yerleştirilen ekranlardan konuşan özne aynı zamanda kendi yayınının alıcısıdır. Kendi getirdiği suçlamaların hem davacısı hem de sanığıdır”. Ilgi çekici bir yaklaşım. Belkide yaşadığımız çoğu sıkıntının asıl kaynağının bizler olduğumuzu bize düşündüren bir çalışma yapılmaya çalışılmış ama eserin çok da bu fikri hissettirdiğini söyleyemeyeceğim.
Daha sonra diğer eserlerin yer aldığı salona girdim ve girer girmez gülümseten bir çalışmayla karşılaştım; Türk Lokumu.
Dansöz dans ediyor ama ilginç olan dansöz kılığında dans eden sanatçının kendisi, Kutluğ Ataman. Ilk bakışta bunu fark edemeyenlerin olacağından eminim. Aşağıdaki resimde görebileceğiniz gibi Istanbul Modern müzesi, Kutluğ Ataman sergisi ilan ve afişlerinde bu dansöz resmini kullanmış.
“Stefan’ın odası” isimli eserde çok ilgimi çekti. Beş ekran var ve ekranlar sanki bir oda oluşturacak şekilde yerleştirilmiş. Yani Stefan’ın odasına konuk olmuşsunuz gibi bir his oluşuyor. Stefan bir ekrandan hikayesini anlatıyor, diğer ekranlarda ise anlattığı hayatı yani kelebek ve güveler var. Stefan evinde binlerce güve ve kelebek yetiştiriyor, sergiliyor. Sanki yakında kelebek olup uçabilir gibi bir durum var. Sergi notu: “Çalışma, bir insanın zihnine ve düşüncelerine girmek gibi hem davetkar, hem de rahatsız edici bir deneyim yaşamayı amaçlar”. Bence bu çalışma amacına ulaşmış.
“Veronica Read’in 4 Mevsimi” isimli çalışma “Stefan’ın odası” na benziyordu. Bu dört ekranlı çalışmada bayan Read çiçek soğanlarıyla uğraşıyor. Yani Stefan’ın kelebeklerinin yerine Read’in soğanları var. Ancak daha az etkileyici bir çalışma olmuş.
“Peruk Takan Kadınlar” isimli çalışma felaketti. Dört ekran var ve sesler birbirine karışıyor, hiçbirşey anlamak mümkün değil. Fazla kalmadan çıktım ve “Dilenciler” e geçtim. 7 ekran var ve farklı dilenciler el açmış pozisyonda karşınızda. Dilencilerin bir kısmı oyuncu bir kısmı da gerçek dilenciymiş. Zaten bunu fark etmek çok kolay. Düzgün elleri, bakımlı tırnakları ve güzel dudaklarıyla, oyuncu dilencileri ayırt etmek zor olmadı.
Kutluğ Ataman kimdir? Kendi ifadesiyle “film yapımcısı ve çağdaş sanatçı”. 1961 yılında Istanbul’da doğan sanatçı Londra’da yaşıyor. Daha fazla detay için; www.saatleriayarlamaenstitusu.com . Kişisel web sitesinin ismi çok ilginç çünkü “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” Ahmet Hamdi Tanpınar tarafından yazılmış ve benim çok beğendiğim bir romanın ismi. Herhalde Ataman’da Tanpınar hayranı.
Istanbul Modern müzesi, eserleri anlatan notları çıktı (“printout” kelimesinin Türk Dil Kurumundaki karşılığı “çıktı”) olarak eserlerin yanına koymuş. Yani açıklamayı elinize alıp, okuyabiliyor ve aynı anda eseri inceleyebiliyorsunuz. Çok faydalı bir uygulama olmuş, umarım sürekli olur.
Kutluğ Ataman’ın “içimdeki düşman” isimli sergisi, 6 Mart 2011 tarihine kadar Istanbul Modern müzesinde sergilenmeye devam edecek.