Anadolu’da yaşamış büyük mucit Cezeri’nin makineleri, meraklılarıyla 14 Temmuz -10 Ağustos tarihleri arasında Uniq Istanbul’da buluşuyor.
Sergide neler var?
Ziyaretçiler, 10 Ağustos’a kadar devam edecek sergide; Cezeri’nin makinelerinin orijinal rekonstrüksiyonlarını, bazı makinelerin modellerini, çeşitli balmumu heykelleri, pek çok interaktif dijital ve interaktif holografik demonstrasyonları, seyirlik dijital video ve sayısız yansıtmalı, baskılı ve sıvamalı tarihsel ve bilimsel posteri görebilecekler.
“Kitab’ül Hiyel” nedir?
800 den fazla yıl önce, 1206 yılında, Artuklu Sarayı’nda muhteşem bir mühendislik kitabı yazılır: “Kitab’ül Hiyel”. Kitabın yazarı, Artuklu Sarayı’nın başmühendisi Ebu’l İz El-Cezeri’dir. Cezeri, bir robot yaparak hükümdara takdim eder. Robot, otomatik olarak hareket eder ve kendi kendine bazı hareketler yapar. Bunu gören Artuklu hükümdarı Salih Nasreddin Mahmud (1200-1222) hayretler içinde kalır, takdirlerini belirterek emeğinin karşılığını göreceğini söyler. Ayrıca yaptıklarını ve buluşlarını bir kitap halinde yazmasını emreder. Bu emir üzerine “Kitab’ül Hiyel” yani “Makine Bilgisi ve Mekanik Teknolojisi Kitabı”ortaya çıkar.
Cezeri, kitapta yer alan bütün şekilleri bizzat çizer ve renklendirir. Otomatik kapılar, kuyulardan su çeken aygıtlar, otomatik kontrol sistemleri . Ayrıca kendi kendine öten tavus kuşları, otomatik saatler, robot filler, otomatik abdest makinesi yani su döken robot insanlar ve daha birçok makine. Kitap, Cezeri’nin zekasını ve başarısını ortaya koyar.
Günümüzün başarılı yazarı “İhsan Oktay Anar”, aynı isimde bir kitap yazmıştır.
Cezeri’nin yaşadığı dönem nasıldı? Artuklular kimdir?
Cezeri’nin yaşadığı dönem, Anadolu tarihinin en kaotik dönemlerinden birine rastlar. Bir yanda Selçuklular, Eyyubiler, Karakoyunlular diğer yanda Bizans ve Haçlılar arasında varlık mücadelesi verir. Böylesine zorlu bir dönemde, Artuklu sultanlarının desteğiyle Cezeri, mühendisliği sanatla, bilimi hayatla buluşturur. Artuklular, Osmanlılar ile aynı boydan gelirler. Anadolu’nun güneydoğusunda 1100-1400 yılları arasında hüküm sürerler. Son dönemde Ilısu Barajı’nın altında kalacağı için adı herkes tarafından öğrenilen 10.000 yıllık Hasankeyf, Artuklu dönemi eserleriyle doludur. Bu eserlerden bir kısmı (Artuklu Hamamı gibi ) modüler taşıyıcılar ile yeni yerlerine taşınmıştır. Sadece Hasankeyf’de değil Elazığ (Harput), Diyarbakır, Mardin gibi şehirlerde de bir çok önemli eserler yaparlar (en meşhuru “Malabadi Köprüsü”dür). Mimari de kendilerine has bir üslup geliştirirler.
Cezeri kimdir?
13. yüzyıl da Diyarbakır yöresinde yaşamış büyük mühendis Cezeri, bilim tarihinin önemli dehalarından biridir. Elliden fazla makine ve aracın teknolojik tasarımlarını yapmış ve bu makineleri teorik planlamada bırakmayıp üretmiş ve çalıştırmış bir bilim adamıdır. Tam adı Bedi‘uz-zemân Ebû el-‘İzz b. İsmaî‘l b. el-Rezzâz el-Cezerî olan, Artuklular döneminde 1200 yılı dolaylarında yaşamış Cezeri, ortaçağın en önemli mühendisi olarak kabul edilir.
Uniq İstanbul nerede ve Uniq İstanbul’a nasıl gidilir?
Huzur Mahallesi, Maslak Ayazağa Cd. No:4, 34485 Sarıyer/İstanbul web
