Bergama ya, daha dogrusu, önce Asklepion’a sonra da Pergamon antik şehrine uzun bir aradan sonra tekrar ugradım. Bergama nın geniş bulvarından hızlıca geçip binlerce yıllık Akropol e giderken Bergama nın daha düzenli ve daha fazla yeşil bir ilçe haline geldiği izlenimine kapıldım.
Iyı niyetli şehir yöneticileri, yol ve çevre düzenlemeleri ile birlikte,eger Izmir-Çanakkale yolunu kullananlar için ilgi çekici ve bilgilendirici bir çalışma yapabilirlerse, binlerce insanın bu tarihi şehri görmesini veya öğrenmesini hızlandırabilirler diye düşünüyorum. Anayol üstünde yer alacak maketler, şık fotograf-tabelalar veya güzel sloganlar (ör. 3000 yıllık sağlık merkezini görmeden geçmek üzeresiniz!_ vb.) ile ilgi çekmek mümkün olabilir.Ne yazık ki, ana yol üstünde bugun itibariyle kuru bir Asklepion ve Pergamon tabelası bulacaksınız. Eger yolunuz düşerse hiç düşünmeden bu önemli şehre vakit ayırın.Önce Pergamon a çıkalım, bakın neler bulacaksınız;
-Bulundugunuz yer, Pergamon, yaklaşık 300 mt. yükseklikte kurulmuş bir şehir oldugundan (ulaşımı zor ve güvenli) yüzyıllarca insanların yaşadığı çok önemli bir şehirdir.
-M.Ö. 600 lere kadar Lidya lılar bu bölgelerin hakimi durumunda. Altta gördüğünüz gibi Lidya haritalarında Pergamon pek geçmiyor çünkü ufak bir şehir. Lidyalıların başkenti Sardis (bugunkü Manisa, Salihli yakınında) ve insanlık tarihine en büyük katkıları parayı icat etmiş olmaları.Sonunda Perslere maglup oluyorlar.
-M.Ö. 350 lere kadar Persler (İranlıların ataları) buralara ve tüm anadoluya hakim. Pergamon yine sıradan bir şehir. Harita da gördüğünüz gibi Persler, Yunanistan ın bir kısmını da ele geçiriyorlar. Persler ve Yunanlıların mücadelesi meşhur -300 Spartalı- filminde abartılarak! anlatılsada genel olarak iki toplumun çekişmesi hakkında fikir vermişti. Sonunda, Büyük Iskender Perslerin hakimiyetine son veriyor.
-M.Ö 300 lü yıllar, Büyük İskender’in tarihe adını yazdırdığı dönemdir. Hellenizm adı verilen bu dönemde, Iskender yaptığı seferlerlerle Yunan kültürünü Asya içlerine taşımıştır. Haritada (A) ile ifade edilen şehirler B. Iskender tarafından, (.) ifade edilen şehilrler ise komutanları tarafından kurulmuş, büyütülmüştür.
– Iskender in ölümünün ardından genaral Lysmiakhos’un payına bu bölge düşmüştü ve bu dönemde kurulan karallıkların biri oldu. Alttaki haritada Büyük Iskender sonrası dönemde ortaya çıkan krallıkları görebilirsiniz.
– Bulundugunuz şehir Hellenistik dönemin en önemli yapılarını içinde barındırmaktadır.
– Özellikle antik çağın en dik tiyatrosu ve Akropol da yer alan Zeus için yapılmış devasa sunak en değerlilerindendir. Zeus sunagının aslı Berlin’deki Pergamon müzesinde görülebilir. Alttaki resim Zeus sunagının miniatürk Istanbul da yer alan maketidir.
– Bergama Krallıgı döneminde çok önemli bir şehir haline gelen Pergamon, M.Ö. 100 lü yıllarda Roma imparatorlugunun kontrolu altına girmiştir. Bu dönem özellikle M.S.2.yy Bergama’nın en görkemli dönemlerinden biri olmuştur. Bu dönemde şehrin nüfusu 120.000 (150.000) e ulaşmıştır.
– Roma İmparatorluğunun M.S 4. yy ortalarında Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesinden sonra, Batı Anadolu ve Bergama Bizans egemenliği altına girmiştir.
– M.S. 716 dan itibaren şehir bir süre Arapların eline geçmiştir. Daha sonra şehrin Osmanlıların eline geçmesine kadar olan süreçte , Araplar, Bizanslılar ve Haçlılar zaman zaman şehre egemen olmuşlardır.
– Nihayet 1306 yılında Karesioğulları beyliği ve son olarak 1341 de Osmanlılar’ın egemenliği altına girmiştir. Bu dönemde bulundugunuz Akropol tamamen terk edilmiş, zaten ovaya doğru Bizans döneminde inmiş olan şehir burada yerleşim merkezi olarak gelişimine devam etmiştir.
ASKLEPION_hastane
Bergama nın merkezinden geçerek Akropol (tepedeki antik şehir) yönüne giderken, ufak bir tabelada yazan “Asklepion” yazısı sizi eski Yunan ve Roma Tanrısı Asklepios adına yapılmış hastaneye ulaştırır.
Hastanede öncelikle tapınaklar vardır. Hastalar iyileşeceklerine inandırılır ve sürekli dua etmeleri istenir. Çamur banyoları, özel havuzlar, şifalı suların da bulundugu tesiste ağırlıklı olarak telkin yoluyla (rüya odalarında rüyaların yorumlanması, psikoterapi, müzik, tiyatro aktiviteleri vb.) hastalar tedavi edilirdi.
ALLIANOI_kaplıca
Bergama dan Ivrindi yönüne giden yolun 18. km sinde bulunan Roma çağından kalma kaplıcadır.
Asklepion da telkin ile tedavi yapılırken, Allanoi de sıcak su ile tedavi yapılıyordu. Ancak, bu antik kaplıcanın baraj gölü altında kalma tehlikesi, uzun süredir tartışmaların devam etmesine ragmen, ne yazık ki halen var.
Bergama ve çevresini gezerken, benim yazmadıgım birçok güzellikleri keşfedeceğinizden eminim.